Aantekeningen:

Mathilde van Schotland, oorspronkelijk Edith, (vermoedelijk Dunfermline, 1079 - Westminster, 1 mei 1118) was de eerste vrouw van Hendrik I van Engeland en daardoor koningin van Engeland en hertogin van Normandië.

Jeugd
Edith was dochter van Malcolm III van Schotland en Margaretha van Engeland. De koningin van Engeland Mathilde van Vlaanderen was haar peettante en haar oudste zoon Robert Curthose was haar peetoom. Toen ze zes jaar oud was werd ze naar de abdij van Romsey gestuurd, waar haar tante Christina abdis was. Ook verbleef ze een periode in de abdij van Wilton (Wiltshire). Edith kreeg een goede opvoeding en leerde lezen en schrijven, Engels, Frans en Latijn. Veel hoge Engels-Normandische edelen wilden met haar trouwen en ze werd uiteindelijk verloofd met Alan Rufus, de heer van Richmond. In 1093 overleden Malcolm en Margaretha, terwijl Alan Rufus een dochter van Harold II van Engeland uit het klooster ontvoerde. Edith verdween uit het klooster. Aartsbisschop Anselmus van Canterbury gaf opdracht dat ze terug moest keren naar het klooster maar dat deed Edith niet, en het is niet bekend wat ze in de periode tot 1100 heeft gedaan.

Huwelijk
Op 11 november 1100 trouwde Edith met Hendrik I van Engeland. Volgens de kronieken kenden Hendrik en Edith elkaar al langer, en hield Hendrik van haar. Bovendien was ze een nicht van Edgar Ætheling, die na de dood van Harold II van Engeland nog tot koning van Engeland was uitgeroepen maar niet meer werd gekroond, en een achterkleindochter van koning Edmund II van Engeland. Zij was dus een afstammeling van het oude Engelse koningshuis en dit huwelijk ondersteunde de rechten van Hendrik op de Engelse troon. Als gebaar naar de Normandische adel veranderde ze haar naam van Edith (een typisch Angelsaksische naam) in Mathilda (een Frankische naam).

Mathilda was opgevoed in kloosters en daardoor was er twijfel of ze niet eigenlijk een non was, en dus niet zou kunnen trouwen. Anselmus van Canterbury stelde een commissie van geestelijken in om het probleem te onderzoeken. De conclusie was dat Mathilda feitelijk nog geen non was geworden, en dus vrij was om te trouwen.

Mathilda had een bescheiden bruidsschat, vooral oude bezittingen van Edith van Wessex die ze had geërfd. Bij het huwelijk gaf Hendrik haar aanzienlijke bezittingen, vooral in Londen. Het gebied tussen St Paul's Cathedral (Londen) en de Theems wordt nog steeds Queenhithe genoemd. Drie van haar broers werden koning van Schotland, en in die tijd was er vrede tussen Schotland en Engeland.

Koningin
In de jaren na het huwelijk kreeg Mathilda een dochter en een zoon. Ze vergezelde Hendrik veel op zijn tochten door Engeland en zou in 1106/1107 ook met hem naar Normandië zijn gegaan. Daarna verbleef ze vooral in Westminster. Ze bestuurde de hofhouding en was regent van Engeland als Hendrik afwezig was.

Mathilda correspondeerde met Anselmus van Canterbury en bemiddelde in het politieke conflict van Hendrik met Anselmus in de periode (1103-1107). Ze bouwde een nieuwe kerk voor de abdij van Waltham Abbey, ze stichtte het kapittel van de Heilige Drie-eenheid in Aldgate, ze liet de eerste boogbrug van Engeland bouwen in Bow (Londen) en ze liet in Queenhithe een badhuis bouwen met stromend water en openbare toiletten. Ook was ze bekend door haar zorg voor armen en zieken, en stichtte ze twee leprahospitalen - een daarvan is nu de kerk van St-Gilles in Camden (Londen). Aan haar hof verzamelde ze dichters en muzikanten, en ze gaf opdracht voor het schrijven van een hagiografie van haar moeder.

Mathilda overleed in 1118 en werd begraven in Westminster. Enige tijd werd ze als heilige vereerd maar ze is niet heilig verklaard.

Kinderen
Mathilde en Hendrik kregen met zekerheid de volgende kinderen:

Mathilde gehuwd met keizer Hendrik V en Godfried V van Anjou, erfgename van Hendrik na het overlijden van haar broer, moeder van Hendrik II van Engeland;
William Adelin, overleden tijdens de ramp met het White Ship.
Op grond van vage aanwijzingen in literatuur worden ook de volgende kinderen genoemd:

Euphemia (1101-?);
Richard (jong gestorven).

Mathilde getrouwd Hendrik I van Engeland op 11 nov 1100 (civil) in Westminster Abbey. Hendrik (zoon van Willem I de Veroveraar en Mathilde van Vlaanderen) is geboren circa 1068 in Selby (York); is gestorven op 1 dec 1135 in Lyons-la-Forêt (Frankrijk). [Gezinsblad] [Familiekaart]

1. Mathilde van Engeland is geboren circa 7 feb 1102 in Sutton Courtenay; is gestorven op 10 sep 1167 in Rouan.

Aantekeningen:

Malcolm III, Schots-Gaelisch: Maol Chaluim mac Dhonnchaidh (?, ca. 1031 - Alnwick, 13 november 1093), bijgenaamd Canmore (groot hoofd, grote baas), was koning van Schotland van 1058 tot en met 1093.

Nadat zijn vader koning Duncan I in 1044 verslagen was, ging Malcolm III naar zijn oom Siward van Northumbria. In 1057 doodde hij koning Macbeth bij Lumphanan (Aberdeenshire) en diens stiefzoon koning Lulach the Fool (de gek) bij Huntly een aantal maanden later op 23 april 1058. Dit leverde hem een reputatie op van een sterke krijger-koning.

Hij had drie kinderen uit zijn eerste huwelijk met Ingebjorg Finnsdotter, nicht van Olaf II van Noorwegen, waarvan de oudste zoon Duncan de troonopvolger was. Ingebjorg was eerder gehuwd met Thorfinn Sigurdsson, earl van Orkney.

Door de invasie van de Normandiërs in 1066 vluchtten veel Engelsen naar Lothian, waaronder Edgar Ætheling, de Angelsaksische opvolger van de Engelse troon. Malcolm III trouwde diens zus Margaretha in 1069. Onder invloed van zijn vrouw en de andere Angelsaksische vluchtelingen, voerde Malcolm III vele wijzigingen door in Schotland die de Keltische tradities ondermijnden. Zo romaniseerde hij de Keltische kerk, maakte Gaelisch tot de taal van het hof en verving het clansysteem door een vorm van feodalisme. Malcolm stichtte eveneens een abdij op de locatie waar in 1128 David I Dunfermline Abbey stichtte.

In 1072 viel Willem de Veroveraar Schotland binnen. Bij Abernathy moest Malcolm III zijn hoofd buigen voor Willem de Veroveraar en moest zijn zoon Duncan als gijzelaar naar het Engelse hof sturen. Malcolm ontving in ruil goederen in Engeland. Dit weerhield hem er niet van nog meerdere malen Engelse opstandelingen te steunen en Engelse bezittingen te plunderen. In 1080 kwam de bisschop van Durham hierbij om het leven. Steeds moest Malcolm weer het oppergezag van de Normandiërs erkennen. Na mislukte besprekingen over de status van zijn Engelse bezittingen ondernam hij zijn vijfde inval in Engeland. Op 13 november 1093 werd Malcolm III bij Alnwick Castle in een hinderlaag gelokt door Robert de Mowbray, graaf van Northumbria, waarbij hij de dood vond. Zijn vrouw stierf drie dagen later in Edinburgh Castle.

Malcolm werd begraven in Tynemouth Priory. In 1250 werd hij na de canonisatie van zijn vrouw Margaretha met haar herbegraven in Dunfermline Abbey. In 1597 werden ze samen herbegraven in het Escorial.

Malcolm en Ingebjorg kregen de volgende kinderen:

Duncan II van Schotland
Donald
Malcolm en Margaretha kregen de volgende kinderen:

Eduard, vermoord te Alnwick Castle op 13 november 1093
Edmund, koning van Schotland
Edgar van Schotland, 1074 - 1107
Alexander, ca 1078 - 1124
Ethelred, lekenabt van Dunkeld
Edith, 1080 - 1118. Gehuwd met Hendrik I van Engeland
David, ca 1084 - 1153
Maria, 1082 - 1116. Gehuwd met Eustaas III van Boulogne

Malcolm getrouwd Margaretha van Schotland. Margaretha (dochter van Edward Aetheling van Engeland en Agatha) is geboren circa 1045 in Mecseknádasd, Hongarije; is gestorven op 16 nov 1093 in Edinburgh. [Gezinsblad] [Familiekaart]

Aantekeningen:

Margaretha van Schotland (Rékaburcht bij Mecseknádasd in Hongarije, ca. 1045 - Edinburgh (Schotland), 16 november 1093) was een kleindochter van koning Edmund II van Engeland (1016 - 1017) en de zuster van Edgar Ætheling, ongekroond Angelsaksisch koning.

Haar vader was Edward Ætheling, zoon van koning Edmund II, en haar moeder was Agatha, vermoedelijk een edelvrouw uit Hongarije of Kiev. Waarschijnlijk werd zij in Hongarije geboren. Toen haar oom, koning Eduard de Belijder stierf, ging zij naar Engeland, waar haar broer Edgar aanspraak maakte op de Engelse troon. Na de Normandische verovering van Engeland in 1066 besloot Agatha om Engeland met haar kinderen te verlaten en terug te keren naar het vasteland. Een storm dreef hun schip echter terug naar de kust van Schotland, waar zij de bescherming zochten van de Schotse koning Malcolm III.

Margaretha huwde Malcolm, hervormde de kerk en verengelste het Schotse hof. Ook introduceerde zij de rooms-katholieke liturgie in Schotland, herstelde de abdij van Iona en stichtte een priorij in Dunfermline, die haar zoon verhief tot Dunfermline Abbey.

Huwelijk en kinderen
Margaretha en Malcolm kregen samen acht kinderen:

Edward, vermoord te Alnwick Castle op 13 november 1093
Edmund, koning van Schotland
Edgar van Schotland, 1074 - 1107
Alexander, ca 1078 - 1124
Ethelred, lekenabt van Dunkeld
Edith, 1080 - 1118. Gehuwd met Hendrik I van Engeland
David, ca 1084 - 1153
Maria, 1082 - 1116. Gehuwd met Eustaas III van Boulogne
Margaretha overleed door ziekte drie dagen na haar echtgenoot, die omkwam bij een inval in Engeland. In 1250 werd zij heilig verklaard door paus Innocentius IV, niet alleen voor haar invloed op de hervorming van de kerk en de ondersteuning van de kloosterordes, maar ook omdat ze persoonlijk voedsel aan de armen gaf voordat ze zelf at en iedere nacht om middernacht een mis bijwoonde. In 1673 werd ze de beschermheilige van Schotland. Zij werd begraven in Dunfermline Abbey, vanaf 19 juni 1250 in een speciale kapel die bekend werd onder de naam St Margaret's Chapel. In 1597 is ze samen met haar man herbegraven in het Escorial.

Aantekeningen:

Donnchad mac Crínáin, Duncan, (1001- 15 augustus 1040) was koning van Schotland.

In tegenstelling tot Shakespeares Macbeth was de historische Duncan een jonge koning. Hij volgde zijn grootvader, Malcolm II, na diens dood op 25 november 1034, zonder enig tegenstand op. Hij was wellicht Malcolms erkende opvolger, hierbij het Tanist-stelsel schendend.

Volgens John van Fordun was Duncan koning van Strathclyde geweest voor zijn opvolging van de Schotse troon. Verder beweert hij dat Duncan met Suthen, zus van Siward van Northumbria, was getrouwd. Dit is echter omstreden, moderne theorieën gaan uit van Sybil - een nicht van Siward. Het is wel zeker dat Duncan twee zoons had: Malcolm en Donald, die beiden koning werden (Malcolm 1058-1093 en Donald 1093-1094 en 1094-1097).

Het begin van Duncans regeerperiode was waarschijnlijk erg rustig, er waren geen oorlogen of andere gewapende conflicten. Macbeth wordt 'dux' genoemd, wat betekent dat hij de macht achter de troon was. In 1039 voerde Duncan een Schots leger aan om Durham te belegeren, maar hij faalde. Honderden Schotten stierven. Duncan overleefde, maar het volgende jaar viel hij Moray binnen, Macbeths domein. Daar, bij Pitgaveny bij Elgin, werd hij gedood door zijn eigen troepen onder leiding van Macbeth. Hij is begraven in de abdij van Iona.

Duncan was de zoon van Crínan van Dunkeld en Bethóc, erfdochter van Malcolm II van Schotland. Crínan was voogd van Dunkeld en Dule, steward van de Western Isles, mormaer van Atholl. Hij is in 1045 gesneuveld in de verdediging van de belangen van zijn kleinzoon, tegen MacBeth. Bethóc was mogelijk in eerdere huwelijken getrouwd met Sigurd van Orkney en/of Findleach van Moireabh.

Duncan getrouwd Suthen. [Gezinsblad] [Familiekaart]

Aantekeningen:

Edward Ætheling (of Edward de Banneling) (1016 - Londen, 19 april 1057) was de zoon van de Engelse koning Edmund Ironside en Ealdgyth. Hij kreeg de bijnaam de "Banneling", omdat hij het grootste deel van zijn leven buiten Engeland doorbracht. De bijnaam "Ætheling" droeg hij als zoon van een koning.

Edward was pas een paar maanden oud toen hij door Knoet de Grote naar Denemarken werd gebracht. Vanuit Denemarken belandde hij in Kiev en vandaar in Hongarije, waar hij in het huwelijk trad met Agatha, een familielid van Stefanus I van Hongarije. Toen Edward de Belijder hoorde dat Edward Ætheling nog leefde, riep hij hem naar Engeland terug om hem tot zijn erfgenaam te benoemen. Edward de Banneling stierf echter voordat hij de koning had kunnen spreken, binnen een paar dagen na terugkomst in Engeland - vermoedelijk is hij vermoord. Hierdoor ontstond er alsnog een opvolgingsstrijd, die uiteindelijk in de Normandische verovering van Engeland zou uitmonden. Edward is begraven in St Paul's Cathedral (Londen).

Edwards vrouw Agatha was een familielid van koning Stefanus I van Hongarije en Gisela van Beieren. Hun kinderen waren Edgar Ætheling, Margaretha van Schotland en Christina, de tante en opvoedster van de latere Engelse koningin Edith van Schotland.

Edward getrouwd Agatha. [Gezinsblad] [Familiekaart]

Crínan getrouwd Bethóc. [Gezinsblad] [Familiekaart]

Aantekeningen:

Edmund (of Edmond) II Ironside van Engeland (Wessex, circa 990 - Londen, 30 november 1016) was de zoon van koning Ethelred II.

Na de dood van zijn oudere broer Aethelstan in 1014 kwam Edmund in conflict met zijn vader. Ethelred liet in 1015 twee van Edmunds bondgenoten vermoorden. Een van de slachtoffers was Sigeferth en Ethelred liet zijn weduwe in een abdij opsluiten. Edmund bevrijdde de weduwe en trouwde met haar. Samen met Uhtred van Northumbria bereidde Edmund een opstand voor maar de inval van Knoet de Grote in 1016 gooide alle plannen in de war. Uhtred onderwierp zich aan Knoet en Edmund verzoende zich met zijn vader.

In 1016 overleed de zieke Ethelred en werd Edmund in Londen tot koning gekozen. Edmund wist Knoets troepen van Londen te verdrijven maar werd op 18 oktober vernietigend verslagen in de slag bij Ashingdon. Edmund sloot een overeenkomst met Knoet dat Edmund Wessex zou besturen en Knoet de rest van het land, waarbij de Theems de grens vormde. Het verdrag bepaalde dat als een van beiden zou sterven, de ander geheel Engeland zou erven. Edmund stierf nog in 1016 en werd begraven in de abdij van Glastonbury. Knoet de Grote volgde hem zoals afgesproken op.

Edmund trouwde in 1015 met Ealdgyth Morcarsdotter. Zij kregen twee zoons: Edmund en Edward Ætheling. De kinderen werden in 1016 door Knoet naar Zweden gezonden om daar te worden gedood. Koning Olof II van Zweden stuurde ze echter naar Kiev, met Andreas I van Hongarije zouden ze in 1046 naar Hongarije zijn getrokken. Edmund zou daar zijn overleden.

Edmund getrouwd Ealdgyth Morcarsdotter in 1015 (civil). [Gezinsblad] [Familiekaart]